Ներկայացնում է Ցիտո բժշկական կենտրոնի բժիշկ–պրոկտոլոգ, էնդոսկոպիստ՝ Վարդգես Վագիֆի Հովսեփյանը

Полипы это аномальные разрастания слизистой оболочки кишечника. Обычно они доброкачественные, но со временем некоторые из них могут стать злокачественными, вызывая рак толстой кишки.

Տարբերում են պոլիպների երկու հիմնական կատեգորիա՝ նեոպլաստիկ, և ոչ նեոպլաստիկ: Նեոպլաստիկ պոլիպները ներառում են ադենոմաները և ատամնավոր պոլիպները: Ոչ նեոպլաստիկ պոլիպները ներառում են հիպերպլաստիկ, բորբոքային և համարտոմատոզ պոլիպները:  Ընդհանուր առմամբ որքան մեծ է պոլիպի չափը այնքան մեծ է նրա չարորակացման ռիսկը, հատկապես նեոպլաստիկ պոլիպների պարագայում:

Полипы могут быть у любого человека, но риск их развития возрастает, особенно после 50 лет, у курильщиков, людей с избыточным весом и тех, у кого в семье был рак толстой кишки.

Հաստ աղու պոլիպները հաճախ չեն առաջացնում ախտանիշներ այդ պատճառով կարևոր է պարբերաբար անցնել կանխարգելիչ ստուգումներ ինչպիսին է կոլոնոսկոպիան, քանի որ այդ դեպքում պոլիպները հայտնաբերվում են վաղ փուլում, կարող են հեռացվել ամբողջությամբ, այդպիսով կանխելով հաստ աղու քաղցկեղի առաջացումը: Քանի որ աղիքի լորձաթաղանթը չունի ցավազգաց ընկալիչներ, պոլիպների էնդոսկոպիկ հեռացումը ցավ չի առաջացնում, կարող է կատարվել ամբուլատոր պայմաններում և հազվադեպ է առաջացնում բարդություններ:

Ախտանիշներ

Полипы толстой кишки могут протекать бессимптомно и обнаруживаются только при колоноскопии.

В некоторых случаях симптомы проявляются следующим образом:

  • Кишечное кровотечение. Это может быть симптомом полипов толстой кишки, рака или других заболеваний, таких как геморрой, анальные трещины, воспалительные заболевания кишечника и др.
  • Изменение цвета стула. Кровь может быть в виде нитей или прожилок, смешанных с калом, или цвет стула может измениться на черный. Изменение цвета стула также может быть связано с пищей или лекарствами.
  • Изменения в работе кишечника. Запор или диарея, длящиеся более недели, могут указывать на большие полипы толстой кишки.
  • Боль: Крупные полипы толстой кишки могут частично закупоривать брюшину кишечника, вызывая сжимающую боль.
  • Железодефицитная анемия. Кровотечение из полипа может быть медленным, в течение длительного периода времени, без видимой крови в стуле. Хронические кровотечения вызывают железодефицитную և анемию. Анемия проявляется слабостью, утомляемостью и одышкой.

Ե՞րբ դիմել բժշկի:

Դիմեք բժշկի եթե ունեք.

  • ցավ որովայնում
  • կղանքում արյան առկայություն
  • աղիների գործելու սովորությունների փոփոխություն, որը տևում է մեկ շաբաթից ավել:

Դուք պետք է անցնեք կանոնավոր ստուգումներ եթե.

  • Ձեր տարիքը 50 տարեկանից ավել է,
  • Դուք ունեք ռիսկի գործոններ ինչպիսիք են հաստ աղու քաղցկեղի ընտանեկան պատմությունը: Որոշ բարձր ռիսկ ունեցող անձինք պետք է սկսեն սկրինինգը 50 տարեկանից շուտ:

Առաջացման պատճառները:

Առողջ բջիջները աճում են և բաժանվում կանոնավոր ձևով: Որոշ գեներում մուտացիաները կարող են առաջացնել բջիջների անկանոն աճ և բաժանում, որը հաստ աղիքում հանդիսանում է պոլիպների առաջացման պատճառ: Պոլիպները կարող են առաջանալ հաստ աղու յուրաքանչյուր հատվածում:

Բորբոքային պոլիպները կարող են հայտնաբերվել խոցային կոլիտի և Կրոնի հիվանդության ժամանակ: Չնայած այդ պոլիպները նշանակալի վտանգ չեն ներկայացնում, այնուամենայնիվ խոցային կոլիտի կամ Կրոնի հիվանդության առկայությունը մեծացնում է հաստ աղու քաղցկեղի ռիսկը:

Նեոպլաստիկ պոլիպները ներառում են ադենոմաները և ատամնավոր պոլիպները: Հաստ աղու պոլիպները հիմնականում ադենոմաներ են: Ատամնավոր պոլիպները կարող են վերածվել քաղցկեղի կախված իրենց չափերից և հաստ աղիքում  տեղակայումից: Ընդհանուր առմամբ որքան մեծ է պոլիպը, այնքան մեծ է նրա չարորակացման ռիսկը:

Ռիսկի գործոնները

Գործոնները, որոնք ազդում են հաստ աղու պոլիպների կամ քաղցկեղի առաջացման վրա ներառոմ են.

  • Տարիքը. Հաստ աղու պոլիպներ ունեցողների տարիքը հիմնականում 50 տարեկան և ավելի է:
  • Աղիների բորբոքային հիվանդություններ, օրինակ՝ խոցային կոլիտ և Կրոնի հիվանդություն:
  • Ընտանեկան անամնեզ. ավելի հավանական է պոլիպների կամ քաղցկեղի առաջացումը այն մարդկանց մոտ, որոնց ընտանիքի անդամները և մոտ հարազատները ունեն հաստ աղու պոլիպներ կամ քաղցկեղ: Ռիսկը ավելի շատ է, որքան ընտանիքում շատ է նշված մարդկանց քանակը:
  • Ծխախոտի և ալկոհոլի օգտագործումը:
  • Ճարպակալումը և ֆիզիկական ակտիվության պակասը:
  • Ռասսան. Աֆրոամերիկացիները ունեն կոլոռեկտալ քաղցկեղի առաջացման ամենաբարձր ռիսկը:
  • 2-րդ տիպի շաքարային դիաբետը:

Ժառանգական հիվանդություններ

Հազվադեպ մարդիկ ժառանգում են գենետիկ մուտացիաներ, որոնք պոլիպների առաջացման պատճառ են: Եթե մարդը ունի այդ մուտացիաներից մեկը ապա առկա է հաստ աղու քաղցկեղի առաջացման առավել բարձր ռիսկ: Սկրինինգը և վաղ հայտնաբերումը կարող են օգնել կանխարգելել քաղցկեղի առաջացումը:

Ժառանգական հիվանդությունները, որոնք առաջացնում են հաստ աղու պոլիպներ ընդգրկում են.

  • Լինչի սինդրոմը, որը կոչվում է նաև ժառանգական ոչ պոլիպոզ կոլոռեկտալ քաղցկեղ: Լինչի սինդրոմով մարդիկ հակված են ունենալ համեմատաբար քիչ հաստ աղու պոլիպներ, բայց այդ պոլիպները կարող են արագ վերածվել քաղցկեղի: Լինչի սինդրոմը հաստ աղու քաղցկեղի ժառանգական ամենահաճախ հանդիպող ձևն է և ասոցացվում է կրծքագեղձի, ստամոքսի, բարակ աղիքի միզուղիների և ձվարանի քաղցկեղի հետ:
  • Ժառանգական ադենոմատոզ պոլիպոզը (FAP) հազվադեպ հանդիպող հիվանդություն է, որի ժամանակ հաստ աղիքում առաջանում են հարյուրավոր, նույնիսկ հազարավոր պոլիպներ հաճախ սկսած կյանքի երկրորդ տասնամյակից: Չբուժվելու դեպքում այս հիվանդության ժամանակ հաստ աղու քաղցկեղի առաջացման հավանականությունը համարյա 100 տոկոս է, հաճախ մինչև 40 տարեկանը: Գենետիկ հետազոտությունը կարող է որոշել այս սինդրոմի առաջացման ռիսկը:
  • Գարդների համախտանիշը ընտանեկան ադենոմատոզ պոլիպոզի տարբերակ է, որի ժամանակ պոլիպներ են առաջանում բարակ և հաստ աղիքում: Այս հիվանդության ժամանակ կարող են առաջանալ ոչ քաղցկեղային ուռուցքներ նաև մարմնի այլ մասերում, ներառյալ մաշկը և ոսկրերը:
  • MYT-ասոցացված պոլիպոզը (MAP) նման է ընտանեկան ադենոմատոզ պոլիպոզին և առաջանում է MYT գենի մուտացիայի հետևանքով: Այս համախտանիշով մարդիկ հաճախ երիտասարդ տարիքում ունենում են բազմաթիվ ադենոմատոզ պոլիպներ հաստ աղիքում: Գենետիկ թեստավորումը օգնում է որոշելու այս համախտանիշի առաջացման ռիսկը:
  • Պեյց-Յեգերսի համախտանիշը սովորաբար դրսևորվում է ամբողջ մարմնի մակերեսին ներառյալ շուրթերին, լնդերին ներբաններին պեպենների առկայությամբ: Այնուհետև ոչ քաղցկեղածին պոլիպներ են ի հայտ գալիս մարսողական ուղում: Պոլիպները կարող են չարորականալ , այդպիսով այս համախտանիշով մարդիկ ունեն հաստ աղու քաղցկեղի բարձր ռիսկ:
  • Ատամնավոր պոլիպոզի համախտանիշի ժամանակ հաստ աղու վերին հատվածներում առաջանում են ատամնավոր ադենոմատոզ պոլիպներ, որոնք ունեն չարորակացման բարձր ռիսկ:

Կանխարգելում

  • Առողջ ապրելակերպ. Ներառում է բավարար քանակությամբ մրգերի, բանջարեղենի, ամբողջական հացահատիկների օգտագործումը սննդակարգում և ճարպերի քանակի նվազեցում սննդի մեջ: Մնացեք ֆիզիկապես ակտիվ և պահեք առոջղ մարմնի քաշ:
  • Հարցրեք Ձեր բժշկին կալցիումի և D վիտամինի մասին. Հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ սննդի հետ ընդունվող կալցիումի քանակի մեծացումը կանխում է հաստ աղու ադենոմաների առաջացումը: Սակայն դեռևս պարզ չէ արդյոք կալցիումը ունի կանխարգելիչ նշանակություն հաստ աղու քաղցկեղի առաջացման մեջ: Որոշ հետազոտություններ ցույց են տվել, որ վիտամին D-ն ունի կանխարգելիչ նշանակություն հաստ աղու քաղցկեղի առաջացման գործում:
  • Դիտարկեք Ձեր քայլերը եթե ունեք հաստ աղու քաղցկեղով հիվանդացության բարձր ռիսկ: Եթե ունեք հաստ աղիքի քաղցկեղի կամ պոլիպների ընտանեկան անամնեզ, դիտարկեք գենետիկ թեստավորում անցնելու տարբերակը: Եթե Ձեր մոտ ախտորոշվել է ժառանգական որևէ համախտանիշ, որը առաջացնում է հաստ աղու պոլիպներ կամ քաղցկեղ, Դուք պետք է կանոնավոր կերպով անցնեք կոլոնոսկոպիա սկսած հնարավորինս վաղ տարիքից: